Interview met Anne Klein Kranenbarg en Angela Jansen

In gesprek met teammanager Anne Klein Kranenbarg en verpleegkundige Angela Jansen, van de afdeling Oncologie in het Slingeland Ziekenhuis

Informele zorg wordt vaak gezien als een ‘extra’. Fijn dat het er is, sympathiek ook – en dat was het wel. De praktijk bewijst dat het méér betekent. En laat zien dat informele zorg een waardevolle en inmiddels onmisbare verrijking van de medische behandeling is, die alleen maar belangrijker wordt. In het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem ervaren ze dat iedere dag. Teammanager van (onder andere) de Dagbehandeling Oncologie Anne Klein Kranenbarg en oncologieverpleegkundige Angela Jansen vertellen over hun samenwerking met IPSO – en wat dit oplevert, voor patiënt én zorgverlener.

Informele zorg op de afdeling

Het Slingeland Ziekenhuis werkt al lange tijd samen met het Oude IJssel Huis in Doetinchem, één van de IPSO centra. Oncologie-patiënten worden gewezen op ‘zachte’ zorg: op de steun, het lotgenotencontact en gewoon, het ‘even je ei kwijt kunnen’. Angela: “Al komt de behoefte aan informele zorg meestal pas later. Als de boodschap dat iemand ziek is een beetje geland is – en mensen met hun behandeling zijn gestart.”

Sinds zo’n anderhalf jaar is de samenwerking geïntensiveerd en komen de vrijwilligers van het Oude IJssel Huis ook over de vloer op de dagbehandeling Oncologie. Ze bieden handmassages aan en maken een praatje met patiënten, in de wachtruimte of tijdens de behandeling.

Anne: “De vrijwilligers zijn getraind in deze ondersteuning – en weten goed hoe ze de patiënt moeten benaderen. Het zijn inmiddels vaste gezichten geworden hier. Sommige patiënten vragen zelfs: ‘is die ene vrijwilliger er vandaag ook weer?’ Dat is natuurlijk een mooi signaal waaruit blijkt dat er echt behoefte is aan deze informele zorg. Tegelijkertijd proberen we wel te waken voor te veel persoonlijke afhankelijkheid. Het is fijn als het klikt, maar het contact moet laagdrempelig en luchtig blijven.”

Angela benadrukt dat de patiënt altijd de regie heeft. “Die bepaalt. En waar de een het heel prettig vindt, heeft de ander er totaal geen behoefte aan. Nu geven de meeste patiënten dat gelukkig duidelijk aan: ‘Nee, vandaag liever niet.’ Maar ook de vrijwilligers moeten dat in de smiezen hebben. Gelukkig hebben zij die voelsprieten, ze voelen haarfijn aan wanneer ze wél of juist níet moeten aanhaken.”

“Het maakt onze zorg wel degelijk rijker – en creëert ruimte voor de verpleegkundigen”

De handmassages zijn populair. Angela: “Het werkt lekker ontspannend, tijdens een behandeling. En het brengt vaak als vanzelf een gesprek op gang. Dat gaat ook makkelijker, in zo’n setting – het is minder statisch dan wanneer je tegenover iemand gaat zitten en vraagt hoe het gaat. En ja, wij schieten als verpleegkundigen nu eenmaal snel in de hulpmodus. Dan is het fijn dat vrijwilligers nét dat andere gesprek kunnen voeren. Informeler, losser. Gewoon, over de hond, de tuin, of het weer.”

Anne: “Ik durf niet te beweren dat het ons ook werk uit handen neemt. Zo is het nu (nog) niet ingestoken. Maar het maakt onze zorg wel degelijk rijker. Met meer aandacht voor wat iemand nodig heeft – ook buiten het medische. En terwijl de patiënt ontspant, ontstaat er ruimte voor de verpleegkundigen.”

Angela: “Omdat je ziet dat de patiënt even in goede handen is, zonder jou. En je voelt de ontspanning, als iemand net een fijn gesprek had of een handmassage kreeg. Dan hangt er ineens meer rust in de kamer. Heel fijn.”

Een warme plek buiten het ziekenhuis

De centra van IPSO zijn voor patiënten en hun naasten een fijne plek. Waar ze hun verhaal kunnen doen en steun vinden bij mensen die hetzelfde meemaken of meemaakten. In het Oude IJssel Huis worden óók reiki sessies georganiseerd. En creatieve middagen. Anne: “Juist omdat dit allemaal buiten het ziekenhuis plaatsvindt, in een huiselijke setting, voelt het minder beladen. Dat maakt het ook laagdrempeliger.”

Angela: “Mijn schoonmoeder vond veel steun in het centrum, na het overlijden van mijn schoonvader. Ze had behoefte aan contact met lotgenoten, aan mensen die haar verhaal begrepen – omdat ze écht wisten wat het betekende om in zo’n situatie te zitten. Dat vind je gewoon niet altijd bij een buurman of vriendin.”

Behoefte aan een bredere benadering

De zorgbehoefte verandert, legt Anne uit. “Dat merken we vooral bij de huidige en nieuwe generaties patiënten. Die zoeken naar een bredere benadering. Ze willen praten, ervaringen delen en hun behandeling meer holistisch benaderen. Informele zorg sluit daar mooi bij aan – en wordt dus steeds belangrijker. We bouwen dan ook stap voor stap aan een intensievere samenwerking. Langzaam, zodat iedereen eraan kan wennen. De coördinator van het IPSO centrum en onze eigen vrijwilligers-coördinator werken heel goed samen.”

“We willen het psychosociale stuk niet zomaar loslaten als verpleegkundigen. Het is een belangrijk en mooi onderdeel van ons werk”

Wat hierbij óók helpt: het delen van ervaringen met andere ziekenhuizen. Angela: “Ik zit in een netwerk van oncologieverpleegkundigen. Daar merk ik dat elk ziekenhuis er wel mee bezig is, maar nog wel ‘ieder voor zich’. Het zou mooi zijn als we meer samen op kunnen trekken – en van elkaar kunnen leren.”

Anne: “Dat we informele zorg meer gaan verweven met onze reguliere zorg, is geen vervanging maar een verrijking van wat we hier doen. Samen kunnen we méér betekenen.” Angela vult aan: “We willen het psychosociale stuk ook niet zomaar loslaten als verpleegkundigen. Het is een heel belangrijk en mooi onderdeel van ons werk. Ik moet eerlijk bekennen dat ik de samenwerking met IPSO daarom in het begin best spannend vond. Je wil als verpleegkundige het goede gesprek kunnen blijven voeren – en die emotionele connectie maken met je patiënten. Gelukkig is het inmiddels duidelijk dat het heel mooi naast elkaar kan bestaan. We versterken elkaar alleen maar.”

–

Oncologieverpleegkundige Angela Jansen werkt al 32 jaar in het Slingeland Ziekenhuis, waarvan 24 jaar binnen de oncologie. “Ik werk op de verpleegafdeling en dagbehandeling, geef uitleggesprekken over chemotherapie en ben een van de vaste aanspreekpunten voor patiënten.”

Anne Klein Kranenbarg is Teammanager van onder andere de Dagbehandeling Oncologie en stuurt een team aan van zo’n 60 fte. “Ik bewaak de processen op de afdeling, denk mee over beleid en zorg dat collega’s hun werk goed kunnen doen – ook als het om informele zorg gaat.”

Benieuwd hoe een samenwerking met IPSO in jouw ziekenhuis tot stand kan komen? Kom dan op 2 oktober naar het Informele Zorg Congres.

Meld je dan nu aan!